Kelimecilikten Tabirciliğe (Akşamcı, 1929)
Mütarekeden sonra yazı yazmağa başlıyan neslin zuhuruna kadar, edebi bir eserin atomu, vahidi kıyasîsi kelime idi. Kelimenin başlıbaşına bir hayatiyeti mevcuttu. Güzel kelime, çirkin kelime, şairane kelime, tenafürlü kelime, âlî kelime, süflî kelime, edebî kelime, amiyane ve avamfiribane kelime, ilh diye tasnifler mevcuttu. Faraza, bir zamanlar, “emel, mefkûre,, kelimeleri, bir zamanda da “füsun, tirşe,, kelimeleri mergup sayılırdı. "Kirli,, sıfatı, ve diğer bazı sıfatlar, sonra, — telâffuzunda tenafür vehmedildiği için — muhtelif fiil sigaları, uzun zaman edebi lügatçeden kadroharici bırakılmıştır. Edebiyatı Cedide ile Fecriati müntesipleri, önlerinde “Elkamus,, ile “Ahteri,,, harıl harıl naşinide ve şairane arabî farisî elfaz ararlarmış... — Derken efendim, bunun aksülâmeli meydana geldi: Turancılar kendilerinden evelkilerin sarıklı cüppeli kelimelerini lisandan dehlediler; beherinin yerine turanî asıllı kelimeler bulup getirmeğe çabaladılar.
Prensip aynı idi: Lisanın atomunu, vahidi kıyasîsini “kelime,, addetmek...
Halbuki, son neslin yazılarına dikkat edecek olursanız görürsünüz ki, artık, kelime, hükümranlığını kaybetmiş, yerini tabirlere, cümle şekillerine terketmiştir. Muharririn bu devirde işlediği, incelttiği cihet, — ecnebi tabirile — tournuredir. Vahidi kıyasî artık, tournuredir.
Misal göstereyim. Faraza, “Ehemmiyet verme!,, denecek. Eskiler, galiba, bu mevkide “İhalei sem'i itibar etme!,, ve buna yakın bir kaç tabir kullanabilirlerdi. Şimdi ise: “Aldırma,,, "aldırış etme!,,, “oralı olma!,,, "metelik verme!,, "kulak asma!,, "ipleme!,, "tınma!,,, “vazife edinme!,,, “umurlama!,,, "umurunda olmasın!,,, "papuç bırakma!,,, "sallama!,,, “yan çiz!,,, “sana vız gelsin!,, gibi tabirleri çok kullanabilen muharrir lügatçesi zengin olandır. Bunları kullanmak meziyet sayılıyor. Kelimeciğiliğin yerini tabirciliğin alması, lisanı, cevval, hayatiyetli bir hale sokmuştur. Genç neslin muvaffakiyetlerinden birini bunda aramalıdır.
(Akşamcı)1
Akşamcı. (1929, 29 Kasım). Kelimecilikten Tabirciliğe. Akşam, 3.